Bitwa pod Czernicą
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| |||
| Czas |
24–25 czerwca 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
Czernica Wielka[a] | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
chęć poprawy położenia | ||
| Wynik |
powstrzymanie uderzenia 21 DS | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Bitwa pod Czernicą – walki polskiej 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej gen. Jana Rządkowskiego z sowiecką 21 Dywizją Strzelców w czasie majowej ofensywy wojsk Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Położenie wojsk przed bitwą
[edytuj | edytuj kod]- Wojsko Polskie
22 czerwca nowogródzki pułk strzelców ppłk. Kazimierza Rybickiego[b] zluzował nad Czernicą 59 pułk piechoty[1]. Jego I batalion obsadził okopy na południe od traktu w Czernicy Wielkiej, II batalion – trakt i odcinek do jeziora Mieżużoł, a III batalion stanowił odwód pułku i ześrodkował się w zaścianku Uzjazd[2]. I Brygada Litewsko-Białoruska stacjonowała wtedy w odwodzie 1 Armii w rejonie Tumiłowicze – Glinno[3]. Na skrzydłach pułk nowogródzki graniczył z 61 pułkiem piechoty z 15 DP i z 46 pułkiem piechoty z 11 DP, a wsparcie artyleryjskie zapewniał III/1 pap LB.
- Armia Czerwona
Przed pozycjami nowogródzkiego pułku stała sowiecka 21 Dywizja Strzelców, wspierana artylerią 6 Dywizji Strzelców. Celem uzyskania lepszej podstawy wyjściowej do ofensywy wojsk Frontu Zachodniego planowanej na pierwsze dni lipca 21 DS otrzymała rozkaz zepchnięcia Polaków nad górną Berezynę[4][5].
Przebieg bitwy
[edytuj | edytuj kod]O północy z 23 na 24 czerwca na pułk nowogródzki uderzyły w pierwszym rzucie sowieckie 181., 182. i 183 pułki strzelców, a bezpośrednio po nich w drugiej fali 187., 188. i 189 pułki strzelców. W wyniku kilkukrotnej przewagi, polskie bataliony pierwszego rzutu cofnęły się. Odwodowy III batalion kontratakował bez powodzenia. Pod Buturynką do kontrataku przeszedł III batalion pułku grodzieńskiego, a na południe od jeziora Miadzieł kontratakowały dwa pozostałe jego bataliony. Od tej chwili już dwa polskie pułki toczyły z Sowietami zacięte walki. Dochodziło do walki wręcz. W godzinach wieczornych dowódca dywizji gen. Rządkowski wprowadził do walki I Brygadę Litewsko-Białoruską płk. Władysława Bejnara[4].
O 18.00 rozpoczęło się polskie przeciwnatarcie. Brygada gen. Latoura z pułkiem grodzieńskim i II batalionem nowogródzkiego pułku strzelców wspierana przez I/1 pap LB w uderzyła na północ od jeziora Miadzieł, a ppłk Rybicki skierował pułki miński, nowogródzki i III batalion pułku grodzieńskiego oraz III/1 pap LB do ataku po osi Buturynka – Otrubok. Obie polskie grupy uderzeniowe nie odniosły sukcesu[6]. Generał Latour zatrzymał się przed Czernicą Wielką, a ppłk Rybicki bezskutecznie próbował zdobyć Otrubok[7].
Rano 25 czerwca Polacy wznowili natarcie[8]. Skuteczny ogień I/1 pap LB torował drogę żołnierzom III batalionu pułku grodzieńskiego do Czernicy Wielkiej. Tyralierę prowadził szef sztabu dywizji, kpt. Edward Perkowicz. Żołnierze szturmem „na bagnety” zdobyli wieś i utrzymali ją mimo silnego kontrataku nieprzyjaciela. Pod Otrubokiem, w tyralierze pułku mińskiego, szedł ppłk Rybicki. Na tym kierunku skutecznie wspierał piechotę III/l pap LB[9].
Kolejny sowiecki kontratak zmusił strzelców grodzieńskich do opuszczenia Czernicy Wielkiej, natomiast strzelcy mińscy odparli bolszewiki atak. Wtedy dowódca 1 DLB wprowadził do walki swoje ostatnie dwa odwodowe bataliony i po ciężkiej walce, w której obie strony poniosły duże straty, oddziały 21 Dywizji Strzelców rozpoczęły odwrót[4].
W tym dniu 61 pułk piechoty z 15 Dywizji Piechoty zatrzymał forsującą Berezynę sowiecką 13 Brygadę Strzelców[10].
Bilans walk
[edytuj | edytuj kod]W bitwie pod Czernicą Wielką oddziały Wojska Polskiego powstrzymały sowiecką 21 Dywizję Strzelców i nie dopuściły do poprawy położenia wyjściowego do działań ofensywnych Frontu Zachodniego[8].
1 Dywizja Litewsko-Białoruska straciła w bitwie 2 oficerów i 50 szeregowych zabitych oraz 8 oficerów i 246 szeregowych rannych[11]. Straty sowieckie to około 600 poległych, rannych i zaginionych[12].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 96.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 96-97.
- ↑ Laskowski (red.) 1932 ↓, s. 60.
- ↑ a b c Odziemkowski 2004 ↓, s. 85.
- ↑ Laskowski (red.) 1932 ↓, s. 60-61.
- ↑ Waligóra 1928a ↓, s. 239.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 97.
- ↑ a b Laskowski (red.) 1932 ↓, s. 61.
- ↑ Waligóra 1928a ↓, s. 241-242.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 85-86.
- ↑ Waligóra 1928a ↓, s. 245.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 86.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Otton Laskowski (red.): Encyklopedia wojskowa. T. II. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1932.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2004. ISBN 83-85621-46-6.
- Bolesław Waligóra, Dzieje 85-go pułku Strzelców Wileńskich, Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1928a.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.